توصيه هايي براي كنترل استرس صحنه براي نوازندگان دف

آيا استرس اجرا سد كار شما شده است؟

اولين قدم براي كنترل ترس از صحنه و تمام انواع استرس اجرا، اين است كه شما شناخت خوبي از مشكلي كه با آن مواجه هستيد داشته باشيد. همانطور كه براي تمامي ترس ها ترفندي وجود دارد، كنترل ترس از صحنه نيز ترفندهايي دارد . براي بدست آوردن راه حل غلبه بر اين ترس شما بايد تمامي اين ترفندها را بشناسيد

موارد شايع و قابل درمان

استرس اجرا در شكل هاي مختلف آن شايع ترين نوع ترس در سراسر جهان است و معمولا با نام "صحنه هراسي" شناخته مي شود ولي لازم بذكر است براي داشتن اين ترس لزومي به وجود خارجي يك سن نمايش نيست. هركسي كه فعاليت هايش باعث جلب توجه مردم مي شود و او را در برابر جمعيت كوچك يا بزرگ قرار مي دهد، مي تواند استرس اجرا را تجربه كند. اصطلاح استرس اجرا صحنه هراسي يك معني را مي دهند و به جاي هم قابل استفاده اند

شايع ترين نوع استرس اجرا صحبت در مقابل جمعيت است، اگرچه، كساني هم كه شغل و يا علائقشان ايجاب مي كند تا بر روي صحنه بروند، مانند موسيقيدان ها، بازيگران ورزشكاران و غيره، صحنه هراسي را به عنوان يك اختلال جدا نشدني كار خود تجربه مي كنند. براي مثال در مورد يك نوازنده با اين كه گفتگويي در كار نيست، استرس اجرا را به صورت ترس در چهره ، درد مفاصل ،سستي و لرزش دست و پا،و در نهايت اجراي نامطلوب قطعه مورد اجرا تجربه مي كند.

استرس اجرا قابل درمان است، با اينحال بسياري از مردم با وجود اثرات منفي و محدوديت هايي كه براي كارشان ايجاد مي كند، با آن دست و پنجه نرم مي كنند و از آن رنج مي برند. اين دسته از مردم يا نمي دانند كه راه هاي درماني وجود دارند، يا مي ترسند كه درمان روي آن ها اثر بخش نباشد و يا تصور مي كنند روش درمان بسيار سخت است.

با اين وجود شرايط هر فرد بسته به موقعيتش متفاوت است، من متوجه شده ام كه افراد به چهار شكل كلي استرس اجرا را تجربه مي كنند.

چهار نوع استرس اجرا

برخي از مردم دست به هر كاري مي زنند تا از رفتن به "روي صحنه" اجتناب كنند. مثلا فرد تمامي همگروهي هاي خود را طوري انتخاب مي كنند كه هرگاه نيازي به ارائه باشد، اين وظيفه را به همگروهيشان واگذار كنند و يا موقيت هايي را انتخاب مي كنند كه هيچ احتياجي به حضور در برابر جمعيت نباشد. اين دسته از افراد به طور معمول موفق مي شوند كه جلو جمعيت نروند ولي اغلب از يادآوري اين نكته كه چطور اين ترس زندگي آن ها را كنترل مي كند و بر روي انتخاب هاي آنها تاثير مي گذارد احساس تاسف مي كنند. اگر شما نيز جزو اين دسته از افراد هستيد، پس شما نيز علاوه بر ترس صحنه با پشيماني حاصل از آن نيز دست و پنجه نرم مي كنيد.

گروه ديگري وجود دارد كه در آنها استرس اجرا به اندازه گروه قبل شديد نيست. اين گروه اجازه نمي دهند كه اين ترس بر روي انتخاب هاي بزرگ زندگي و موقعيت هاي مختلف اجرايي آنها تاثير بگذارد. اين دسته نيز تلاش مي كنند كه هر از چند گاهي از حضور در جمع، مثلا اجراي يك قطعه جلوي جمع دوستان و آشنايان و يا رهبري گروه خودداري كنند. اين دسته معمولا ترس خود را به صورت يك راز حفظ مي كنند و به دنبال راه هاي فرار از آن هستند. به همين دليل اين دسته هيچ گاه احساس امنيت نمي كنند. با وجود اين كه افراد اين دسته ممكن است در طول زندگي به ندرت اجرا و يا صحبتي در جمع داشته باشند ولي اين مشكل در طولاني مدت مي تواند زندگي آن ها را از بين ببرد. اگر شما نيز جزو اين دسته افراد هستيد پس از ترس و خجالت ناشي از عدم همكاري در كارهاي گروهي و اجتماعي رنج مي بريد.

گروه بعدي آن هايي هستند كه موفقيت هاي اجتماعي آنها ايجاب مي كند كه در جلو جمعيت حاضر شوند و براي آن ها سخنراني يا اجرا داشته باشند،حتي با وجود اينكه ترجيح مي دهند از اين كار اجتناب كنند مانند وكلا، مهندسان، معماران، نويسندگان، پزشكان، معلمان و ديگر كساني كه موفقيت شغلي آن ها مي تواند به قدري زياد شود كه به صورت مداوم و روز افزون از آن ها خواسته شود تا درباره تجربيات، استعدادها و دانش خود با مخاطبان صحبت كنند. اگر شما نيز به اين گروه تعلق داريد، يا بايد راهي براي روبرو شدن با مخاطبانتان پيدا كنيد و يا از كسب موفقيت هاي بيشتر شغلي خود صرفنظر كنيد.

و در نهايت، كساني هستند كه براي ابراز خلاقيت خود شور و شوق دارند. در اين گروه ما هنرمندان، موسيقيدان ها، خواننده ها، بازيگران، كمدين ها، ورزشكاران و سخنگويان حرفه اي را پيدا مي كنيم. هيچكدام از اين ها از استرس اجرا در امان نيستند. اگر شما جزو اين گروه هستيد و از ترس صحنه رنج مي بريد، با مقوله اي اجتناب ناپذير مواجه هستيد. روح شما مصرانه به دنبال جذب مخاطب است، حتي وقتي كه بدنتان به شما دستور عقب نشيني مي دهد و در نتيجه شما مجبور به انتخاب هستيد.

خوشبختانه استرس اجرا بسيار عادي و قابل درمان است. شما مي توانيد بر اين مشكل غلبه كنيد، اما اول بايد بياموزيد كه اين مكانيزم به چه صورت عمل مي كند.

طبيعت ترس از صحنه

استرس اجرا وقتي بوجود مي آيد كه شما به جاي تمركز روي اجرا و ارائه برنامه، بر روي خودتان و استرستان تمركز مي كنيد. دليل اين كار كشش انسان براي دفع سريع و مقاومت در برابر استرس است، در حالي كه بايد اين استرس را قبول كرد و با آن كنار آمد.

اين امر به اين دليل است كه افراد به اجراي صحنه به صورت يك تهديد نگاه مي كنند نه يك چالش!

وقتي شخصي احساس اضطراب و استرس مي كند، با فكر به اين موضوع كه در دردسر افتاده است و تلاش براي خاتمه دادن به اين دردسر، تنها استرس خود را افزايش داده و خود را عصبي تر مي كند.

چطور كسي خود را بيشتر عصبي مي كند؟ با اين كار كه سعي مي كند با مخاطبان خود ارتباط برقرار نكند، زيرا گمان مي كند آنها باعث كم شدن سرعت ارائه او مي شوند، بنابراين سعي مي كند با عجله از ارائه بگذرد و حتي آن را كسل كننده نگه دارد و يا با ارائه سرسري اجرا را با پايان برساند.

اين امر به معني آن است كه فرد تلاش مي كند هيچ ارتباطي با مخاطب خود ايجاد نكند، كه باعث بيشتر منزوي و تنها شدن فرد روي صحنه مي شود. در نتيجه فرد هيچ تشويق يا نشانه علاقه مندي از مخاطب خود دريافت نمي كند، در حالي كه اين تشويق ها باعث آرام تر و راحت تر شدن فرد روي صحنه مي شوند. اين انزوا موجب تنهايي فرد روي صحنه شده و باعث مي شود دائما در حال كشمكش دروني و انتقاد از خود باشد.

يكي از روش هاي غلبه بر ترس از صحنه، اين است كه واقعا با مخاطب ارتباط برقرار كرده و روي چيزهايي كه قرار است ارائه شوند تمركز كنيم نه بر روي شخص خود.

در يك برنامه ريزي كامل براي غلبه بر ترس از صحنه، شما بايد ساعت ها، روزها، هفته ها و يا حتي ماه ها قبل از اجرا، بر روي پيش بيني وقايعي كه قرار است تجربه كنيد، تمركز نماييد. شما بايد بر روي نشانه هاي اضطرابي كه در طول اجرا تجربه مي كنيد، كار كنيد. شما بايد بدانيد چطور با ترفند ترس هاي بوجود آمده را خنثي نماييد. و در نهايت شما بايد با قرار گيري در خود موقعيت اجرا دائما تمرين نماييد.

در اينجا چند نكته كه مي تواند در زمان اجراي واقعي به شما كمك نمايد، ارائه شده است، اين نكات را با كارهايي كه خودتان براي غلبه بر ترس در زمان اجرا انجام مي دهيد مقايسه كنيد. ممكن است اين نكات دقيقا بر عكس كارهايي باشد كه شما در مواقع رويارويي با مخاطب انجام مي دهيد. اگر براي شما نيز چنين است، كه معمولا عموم مردم براي غلبه بر ترس از اجرا كارهاي اشتباه را انجام مي دهند، اين نكات راهي مفيد و متفاوت را براي غلبه بر ترس از اجرا در اختيارتان قرار خواهند داد

و اين تفاوت چيزي است كه شما به آن نياز داريد، زيرا اگر مدام كارهاي قبل را انجام دهيد، همان نتايج قبلي نيز حاصل خواهد شد
1- اگر شما مي خواهيد صحبت كنيد، آواز بخوانيد، اجرا كنيد و يا غيره، شما نياز به نفس كشيدن داريد. و اگر مي خواهيد اين كارها را با آرامش انجام دهيد، پس بايد عميق و از ديافراگم نفس بكشيد. اين امر به طور طبيعي اتفاق نمي افتد و شما بايد براي انجام آن بايستي تمرين كنيد. ممكن است فكر كنيد كه هر چيزي كه راجع به نفس كشيدن است مي دانيد و اگر شما يك خواننده حرفه اي هستيد، مطمئنا همين طور نيز هست. با اين حال براي بقيه افراد لازم است كه با دقت و توجه از درست نفس كشيدن خود مطمئن شوند.

2- به خود يادآوري كنيد كه شنوندگان براي ديدن شما يا شنيدن اجراي شما نيامده اند، مگر اينكه شما شخص بسيار معروفي باشيد و يا مادر شما در ميان جمعيت باشد، مخاطبان تنها براي شنيدن قطعه اي كه شما مي نوازيد و يا صحبت هايي كه راجع به موضوعي خاص مي كنيد در اينجا جمع شده اند. امروز به طور اتفاقي اين فرصت نصيب شما شده است و وجود شخص شما در اكثر مواقع واقعا براي مخاطبان مهم نيست.

3- انتظار استرس را داشته باشيد، خصوصا در ابتداي اجرا و آن را قبول كنيد. اين امري طبيعي است. اگر شما به خود اجازه دهيد كه با وجود استرس و در حضوركار كنيد و نه در جهت دفع آن، شما مي توانيد آرامش خود را بدست آورده و به اجراي خود ادامه دهيد. اگر شما در برابر استرس مقاومت كنيد تنها مشكلات بيشتري براي خود درست مي كنيد.

4- احساسات و اشتياقي كه براي موضوع بحث و يا كار هنري خود حس مي كنيد را جمع كرده و آن را در جهت اجراي بهتر كار خود هدايت كنيد. سعي نكنيد اين احساسات را مخفي نگه داريد، آن ها را آزادانه ابراز كنيد، اگر شما سعي كنيد اين احساسات را سركوب كنيد، عليه شما عمل خواهند كرد.

5- تمركز اصلي خود را بر روي كار و وظيفه اي كه قرار است انجام دهيد بگذاريد. منظور از تمركز چيست؟ منظور چيزهايي است كه وقتي قرار است اجراي خود را شروع كنيد به آنها توجه و فكر مي كنيد. اين نكته، بر خلاف چهار نكته قبل، بر اساس كاري كه شما قرار است روي سن انجام دهيد، تغيير مي كند.

6- هنگام اجراي يك قطعه موسيقي شما مي خواهيد شنوندگانتان را سرگرم و موجب لذت آنها شويد. در اين حالت شما مي توانيد حضور شنوندگان را ناديده بگيريد و تمركز خود را متوجه موسيقي كه قرار است اجرا كنيد و شنوندگان را فراموش كرده به حال خود رها كنيد تا خودشان از اجراي شما لذت ببرند.

7- وقتي نمي خواهيد تمركز شما روي شخص خودتان و يا روي استرستان باشد.آموزش دف بسيار مهم است كه براي خودتان روشي براي قبول استرس بسازيد، براي مثال چند قدم برداريد تا مقداري آرام شويد و دوباره تمركز خود را بر روي وظيفه اي كه هم اكنون داريد، قرار دهيد

چگونه راه حل هاي در نظر گرفته شده نتيجه معكوس مي دهد

ترس از صحنه مثل اين است كه بيرحمانه مورد انتقاد و سرزنش قرار بگيريد و شروع به بحث و مشاجره با منتقد بكنيد، با اين تفاوت كه در اين جا اين مغز خودتان است كه شما را مورد انتقاد و سرزنش قرار داده است. شما آنقدر درگير كشمكش هاي درونيتان مي شويد كه از اجراي واقعي غافل مي مانيد.

بيشتر كساني كه استرس اجرا و صحنه دارند با تمركز بر روي خودشان سعي در دفع اين استرس دارند در حالي كه اين كار تلاشي بيهوده در جهت از بين بردن استرس است.

نويسنده :مهيار نجفي